Çölyak Hastalığı

Çölyak hastalığı; buğday, arpa, çavdar ve muhtemelen yulafta bulunan gluten adlı proteine karşı gelişen ince bağırsak hassasiyetidir. Daha açık bir ifadeyle, ince bağırsağın glutene karşı bir hassasiyet, yani bir tür alerji geliştirmesi olarak tanımlanabilir.

 

Ne zaman görülür?

Çölyak hastalığı, beslenmeye gluten içeren tahıllar eklendikten sonra herhangi bir zamanda görülebilir.

 

Hastalık kimlerde daha çok görülür?

Ailede başka bir çölyak hastası olması önemli bir risk faktörüdür, genetik yatkınlık söz konusudur. Ayrıca diyabeti, Down sendromu veya otoimmün hastalıkları olan bireylerde daha sık görülmektedir.

 

Çölyak hastalığı nasıl belirtiler verir?

Gluten içeren tahıllar beslenmeye girdikten sonra belirtiler ortaya çıkar.

Bunları 2 grupta inceleyebiliriz.

 

1. Sindirim sistemine ait belirtiler: 6-24 aylık bir bebekte; kronik ishal, kusma, karında şişlik, huzursuzluk, iştahsızlık, iyi kilo alamama tablosuna yol açar. Daha büyük çocuklarda ise; kronik karın ağrısı, kronik kabızlık, gaz veya ishal görülebilir.

 

2. Diğer belirtiler: Hastalık ergenliğe geçişte gecikme, adetlerin başlamasında gecikme, akranlara göre kısa boylu olma gibi sorunlara da neden olabilir. Eğer çocukta; açıklanamayan bir demir eksikliği anemisi, kemik mineral yoğunluğunda azalma veya karaciğer enzimlerinde yükseklik varsa bunların da nedeni çölyak hastalığı olabilir. Bazen de ailede bir çölyaklı olması nedeniyle, diğer aile bireylerinde yapılan taramalarda hastalık saptanmaktadır.

 

Çölyak hastalığına nasıl tanı konur?

Hastanın öyküsü ve kanda bakılan antikor testlerinin pozitif olması hastalığı düşündürür. Kesin tanı ise; endoskopik yolla yapılan ince bağırsak biyopsisi ile konur. Biyopside ince bağırsakta glutenin yol açtığı tipik tablonun saptanması ve glutenin kesilmesiyle 6-12 ay içinde biyopsi bulgularının tamamen düzelmesi kesin tanı konmasını sağlar.

 

Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?

Çölyak hastalığının tedavisi glutensiz diyettir. Buğday, arpa, çavdar tümüyle beslenme programından çıkarılır. Yulafı bazı hastalar tolere edebilmektedir, ancak yulaf içeren gıdalara diğer tahıllar bulaşmış olabilir. Bu durumda, yulafı da tüketmek doğru olmayacaktır. Glutensiz diyetin ömür boyu süreceği, belirtiler düzeldiğinde de glutenden uzak durmak gerektiği unutulmamalıdır. Tedavi ve takipte; aile, doktor ve diyetisyenin bir ekip olarak çaba harcaması gerekecektir. Günümüzde toplumsal farkındalığın da artmasıyla, çölyak hastaları için glutensiz besin alternatifleri artmış, glutensiz un veya ekmek temin etmek sorun olmaktan çıkmış, marketlerde gluten içermeyen alternatif ürünler de bulunmaya başlamıştır.

 

Hastalığın uzun dönemde komplikasyonları nelerdir?

Uzun süre tedavi edilmemiş, glutenden kaçınmamış hastalarda erişkin yaşlarda ince bağırsakta lenfoma görülme sıklığı artmıştır. Ayrıca; kısırlık, kemik erimesi de görülebilir.

 

Çölyak hastalarına, aile ve çevrelerine neler önerirsiniz?

Hepimiz kabul etmeliyiz ki, gıdalar konusundaki yasaklar herkes için zorlayıcı, can sıkıcı olabilir.  Üstelik belli bir süre değil de ömür boyu sürdüğünü düşünürsek !  Hele bir de söz konusu olan küçük bir çocuksa, arkadaşının elindeki simitin veya bisküvinin kendisine yasak olduğunu kabul etmek çok kolay olmasa gerek. Bu konuda, ailenin okul ve öğretmenle işbirliği içerisinde hareket etmesi çok yararlı olacaktır. Çölyak bulaşıcı, çevresindekilere zararı olacak bir hastalık değildir. Çölyak hastası, sadece beslenmesinde bazı gıdalardan kaçınması gereken normal bir çocuktur. Bu konuda, öğretmeni ve arkadaşlarının desteği çok yararlı olacak, onun da uyumunu kolaylaştıracaktır.